Informatie over lcd-monitoren

Formaat

De maat van een lcd-monitor wordt uitgedrukt in inches en wordt gemeten van linksonder naar rechtsboven. Een inch is gelijk aan 2,54 centimeter. Dus een lcd-beeldscherm van 20 inch heeft van linksonder naar rechtsboven gemeten een diagonaal van 50,8 centimeter.

Breedbeeld

Een lcd-monitor kan, net als een tv, een standaard beeldverhouding hebben of een breedbeeldverhouding. Bij een standaard beeldverhouding is de verhouding tussen horizontaal en verticaal 4:3, terwijl dit bij breedbeeld 16:9 (of soms 16:10) is. Breedbeeld heeft eigenlijk alleen toegevoegde waarde bij het bekijken van films. Voor games of kantoortoepassingen is een standaard beeldverhouding juist weer handiger.

Mat of glanzend

Steeds meer lcd-monitoren worden voorzien van een glanzend uiterlijk. Dit kan heel erg mooi staan, maar kan ook hinderlijk zijn als er bijvoorbeeld zonlicht of kunstlicht in reflecteert. Een lcd-monitor kan ook alleen een glanzende behuizing hebben, terwijl het beeldscherm zelf wel gewoon mat is.

Schermtechniek

De gebruikte technologie van het paneel bepaalt voor een groot deel de kwaliteit van een lcd-monitor. Er zijn vier technologieën te onderscheiden.

TN
Zeer snelle responstijden, goede prijs-kwaliteitverhouding, niet altijd even goed in staat om echt zwart weer te geven, matige kijkhoeken (vooral verticaal). De meeste lcd-monitoren op de consumentenmarkt hebben een paneel van het type TN.

MVA
Zeer goede weergave van zwart, goede kijkhoeken, prima kleurweergave, erg geschikt voor het kijken van films, responstijden minder snel dan bij TN. MVA-schermen scoren allround erg goed, en zijn populair in de grafische industrie vanwege de prima kleurweergave.

PVA
Vergelijkbaar met MVA, maar door Samsung als aparte technologie op de markt gebracht. Ook hier geldt: zeer goede weergave van zwart en allround erg goed. Heeft wel iets meer last van ruis bij het kijken van films vergeleken met een MVA-scherm, hoewel dit verschil minimaal is.

IPS
Uitstekende kijkhoeken, uitstekende kleurweergave, redelijke responstijden, vergeleken met MVA-schermen iets minder goede weergave van zwart, minder geschikt voor films dan een MVA-scherm. IPS-schermen zijn over het algemeen het duurst van alle gebruikte technologieën en worden veel gebruikt in professionele en grafische omgevingen.

Pixel pitch

Pixel pitch of dotpitch is de afstand gemeten tussen twee beeldpunten. De dotpitch ligt tussen de 0.2 en 0.3 mm. Hoe dichter de beeldpunten bij elkaar staan, hoe scherper het beeld. De meeste lcd-monitoren hebben een dotpitch tussen de 0,27 en 0,29. Een lagere dotpitch is zeker aan te raden als u zeer intensief gebruik gaat maken van uw monitor.

Helderheid

De helderheid (of lichtopbrengst) van een lcd-beeldscherm wordt aangegeven in candela per vierkante meter. Candela is Latijn en betekent ‘kaars’. Eén candela staat ongeveer gelijk aan de lichtsterkte van een standaard zaklamp. Een gloeilamp van 100 watt heeft bijvoorbeeld een lichtsterkte van 100 candela. Hoe hoger de helderheidswaarde van een lcd-monitor, hoe helderder het scherm kan worden ingesteld.

Constrastverhouding

De contrastverhouding (of contrastratio) geeft de verhouding aan tussen het aantal stappen of eenheden die mogelijk zijn tussen wit en zwart. Hoe groter deze verhouding, hoe beter het contrast. Een lcd-monitor met een contrastverhouding van 1000:1 kan bijvoorbeeld 1000 tinten onderscheiden tussen zwart en wit.

Dynamisch contrast
Helaas is het moeilijk om lcd-monitoren met elkaar te vergelijken wat betreft contrastverhouding. Behalve de normale contrastverhouding, bestaat er namelijk ook zoiets als dynamisch contrast. Daarbij wordt de lichtbron van de monitor teruggedraaid als het beeld op het scherm donker is. Een dynamisch contrast heeft altijd een hogere waarde dan het typische, normale contrast. En niet alle fabrikanten geven altijd beide waarden op, waardoor het soms dus moeilijk vergelijken is.

Reactiesnelheid

De responstijd (of reactietijd) van een lcd-scherm geeft aan hoeveel tijd een lcd-cel (pixel) nodig heeft om van actief (zwart) naar inactief (wit) te gaan en weer terug naar actief (zwart). Hoe lager het getal, hoe beter. Een reactietijd van 2 à 4 milliseconden (ms) is op dit moment snel. Lage reactietijden zijn vooral belangrijk voor het spelen van games of het kijken van films omdat de lcd-cellen dan constant snel van kleur veranderen en er anders een waas kan ontstaan. Hoe lager de reactietijd, hoe kleiner de kans op een waas bij bijvoorbeeld snelle games. Voor kantoorgebruik maakt het niet uit hoe hoog of laag de reactietijd is. Helaas is het ook hier weer niet altijd makkelijk vergelijken, omdat fabrikanten hun reactiesnelheid soms alleen geven als gemeten waarde van grijs tot grijs. Een echt goede vergelijking is alleen mogelijk door waarden naast elkaar te leggen die gemeten zijn door van zwart naar wit en weer terug naar zwart te gaan.

Resolutie

Een lcd-monitor heeft maar één optimale resolutie. Heeft een lcd-monitor bijvoorbeeld een resolutie van 1280 x 1024, dan wil dit zeggen dat het beeldscherm bestaat uit 1280 horizontale pixels (beeldpunten) bij 1024 verticale pixels. Over het algemeen geldt: hoe hoger de resolutie, hoe gedetailleerder het beeld. De resolutie is echter niet alleszeggend, ook de verversingsfrequentie (refresh rate) speelt hierin een rol. Hoe vaker het beeld ververst wordt, hoe rustiger het is voor je ogen.

Native resolutie
Een lcd-monitor kan wel degelijk op verschillende resoluties worden ingesteld, maar uiteindelijk is het scherm gemaakt met één optimale resolutie: de native resolutie. Welke dit is, hangt vooral af van de grootte van het beeldscherm. Bij een standaard (dus geen breedbeeld) TFT-monitor van 19 inch bijvoorbeeld is de meestgebruikte resolutie 1280 x 1024 pixels.

Kijkhoek

De kijkhoek geeft aan tot welke positie het beeld op de lcd-monitor nog goed te onderscheiden is als je er van opzij (of boven- of onderaan) tegenaan kijkt. Normale waarden voor een kijkhoek zijn 150 tot 168. Hoe groter de kijkhoek, hoe minder vervorming er optreedt als je van opzij of boven of onder naar de monitor kijkt. Een horizontale kijkhoek van bijvoorbeeld 140 graden wil zeggen dat je nog steeds kunt zien wat er op het scherm staat als je er vanuit een hoek van 70 graden naar kijkt. Meestal zal je echter recht voor het scherm zitten, en dan is het belangrijker dat het beeld aan de randen niet van helderheid of kleur verandert.

USB-hub

Een USB-hub is een handige extra. De monitor beschikt dan over meerdere USB-poorten. Je kunt één poort aansluiten op de computer waarna de overige poorten vrij gebruikt kunnen worden voor andere apparatuur. Dit kan vooral handig zijn indien je monitor op een beter bereikbare plaats staat dan je computerkast. Op de extra USB-poorten kun je dan bijvoorbeeld je digitale camera, mp3-speler of USB-stick aansluiten.

Webcam

Het komt nog niet heel vaak voor, maar er zijn lcd-monitoren met een ingebouwde webcam. Dit kan handig zijn als je bijvoorbeeld veel gebruik maakt van programma’s als Skype of Live Messenger om te videobellen. En het scheelt weer in het aansluiten van een extra, los apparaat.

Keurmerk

Op dit moment is er geen duidelijk aantoonbaar verband tussen gezondheidsklachten en elektromagnetische straling. Mocht je je hier echter toch een beetje zorgen over maken: er zijn verschillende keurmerken die een lagere straling garanderen. De belangrijkste zijn FCC, MPR en TCO. Indien een monitor beschikt over deze keurmerken is het stralingsniveau lager dan bij monitoren zonder deze norm. TCO is een strengere norm in vergelijking tot MPR en FCC. De nieuwste norm is TCO’06.

Aansluitingen

Er zijn drie veelgebruikte aansluitingen bij lcd-monitoren, waarvoor verschillende kabels worden gebruikt. Niet elk beeldscherm beschikt over meerdere aansluitingen, soms is er bijvoorbeeld alleen een D-sub-aansluiting aanwezig.

D-sub
Dit is de meest standaard aansluiting, en is ook aanwezig op vrijwel elke computerkast. De meeste monitoren maken daarom gebruik van deze analoge aansluiting. Bestaat over het algemeen uit een blauwe stekker met vijftien pinnetjes. Ook wel bekend als VGA-aansluiting.

DVI
Afkorting van Digital Video Interface. Een digitale aansluiting die een hogere resolutie en verversingsfrequentie aankan. DVI is er in twee soorten: DVI-D en DVI-I. Verschil is dat DVI-D alleen met digitale signalen overweg kan, terwijl DVI-I zowel digitaal als analoog kan verwerken. In de praktijk wordt DVI-I nauwelijks gebruikt.

HDMI
Afkorting van High Definition Multimedia Interface. Net als DVI een digitale aansluiting, en veel gebruikt bij lcd-tv’s. Maar ook op lcd-monitoren komt deze aansluiting steeds vaker voor. HDMI kan zowel beeld als geluid doorgeven, in tegenstelling tot DVI dat alleen beeld kan doorgeven. Wordt ook wel gezien als de opvolger van de ouderwetse scartaansluiting.

Scart
De scartaansluiting is al jaren bekend van de tv. Maar er komen ook steeds meer lcd-monitoren waar je tv op kunt kijken, en die beschikken ook over één of meerdere scartaansluitingen.

HDCP

Afkorting van High Bandwith Digital Content Protection. HDCP is een techniek die bepaalde data kan beveiligen door het signaal te versleutelen. Wordt nu nog niet veel gebruikt, maar bijvoorbeeld bluray is al helemaal op HDCP toegerust. Dit houdt bijvoorbeeld in dat als je een blurayfilm wil bekijken welke gecodeerd is met HDCP, je randapparatuur (in dit geval beeldscherm) ook moet beschikken over HDCP. Zo niet, dan kan de beeldkwaliteit minder zijn of weigert de schijf zelfs geheel af te spelen.

Geluid

Als een lcd-monitor over ingebouwde speakers beschikt, is dat een leuke extra maar niet meer dan dat. Vergeleken met losse luidsprekers stelt het geluid dat er uit komt namelijk niet zo heel veel voor. Een hoofdtelefoonaansluiting kan handig zijn als je bijvoorbeeld muziek wilt luisteren of een film wilt kijken zonder uw omgeving daarvan te laten meegenieten.

Touchscreen

Sommige lcd-monitoren hebben de mogelijkheid om door middel van aanraking op het scherm de computer te besturen. Je hebt hierbij dus geen muis meer nodig. De prijzen van touchscreenbeeldschermen liggen aanzienlijk hoger dan die van standaard lcd-monitoren en worden vooral in professionele omgevingen gebruikt.

Ergonomie

Er zijn verschillende mogelijkheden om de stand van het beeldscherm naar jouw smaak aan te passen. Zo kan het bijvoorbeeld mogelijk zijn om de lcd-monitor te kantelen, te draaien of in hoogte te verstellen.

TV kijken

Het kan zijn dat een lcd-monitor over een ingebouwde tv-tuner beschikt. In dat geval kun je de tv-kabel op het beeldscherm aansluiten, waarna je op de monitor tv kunt kijken. Soms zit er zelfs een afstandsbediening bij, waardoor de scheidslijn tussen lcd-monitor en lcd-tv erg dun wordt. Een lcd-monitor met tv-tuner beschikt altijd over een scartaansluiting, waardoor hij makkelijk op bijvoorbeeld een digitale decoder is aan te sluiten. Vaak zijn er ook nog talloze andere video- en audioaansluitingen om de tv op de home cinemaset aan te sluiten of om er bijvoorbeeld een spelcomputer aan te koppelen.