Informatie over fornuizen

Vrijstaand fornuis of inbouwfornuis

Het merendeel van de fornuizen is alleen als vrijstaand model te verkrijgen. Dat komt doordat de meeste mensen juist kiezen voor een fornuis, omdat het een eyecatcher in de keuken is.

Vrijstaand fornuis

Een vrijstaand fornuis zet je op zijn eigen poten los in de keuken neer. Of je plaatst het apparaat strak tussen twee keukenkasten in, waartbij de bovenkant in één lijn loopt met het keukenwerkblad.

Inbouwfornuis

Een inbouwfornuis plaats je aan de binnenkant van een keukenkast. Voor inbouwfornuizen zijn de inbouwmaten belangrijk. In de specificaties en in de bouwtekening staan de nismaten aangegeven. Dit zijn de minimummaten die je moet aanhouden bij inbouw. Let er ook op dat het fornuis zijn warmte voldoende kwijt kan.

Een goed alternatief voor het inbouwfornuis is een losse kookplaat. Deze bouw je verzonken in het aanrechtblad in. Koop daarnaast een losse inbouwoven en plaats die op een plek in de keuken die je zelf handig vindt. Dat kan natuurlijk onder de kookplaat zijn, maar veel mensen vinden een oven op hoogte handiger.

Plaatsing van het fornuis

Als je je gaat orienteren op een fornuis, is het handig om eerst te bepalen waar je het fornuis in je keuken wil plaatsen en hoeveel ruimte je daarvoor beschikbaar hebt. De plaatsing van het fornuis wordt bepaald door een aantal omstandigheden.

Breedte van het fornuis

De standaard breedte van een fornuis is 60 centimeter. Deze fornuizen beschikken over 4 kookzones en 1 oven. Wil je meer kookzones of meerdere ovens op je fornuis? Dan heb je een breder fornuis nodig en dus ook meer ruimte in je keuken.

Gasaansluiting en elektriciteitsaansluiting

Om een fornuis te kunnen aansluiten, moeten er aansluitingen voor elektriciteit en/of gas in de buurt zijn. Voor een gasfornuis heb je uiteraard een gasaansluiting nodig, maar vaak ook een elektriciteitsaansluiting voor de elektrische vonkontsteking. Neem je een inductiefornuis, een keramisch fornuis of een klassiek elektrisch fornuis? Dan is het verstandig om het fornuis op een eigen groep aan te sluiten. Een fornuis produceert warmte, zorg dus dat deze uit de buurt staat van spullen die hierdoor kunnen beschadigen.

Afzuigkap

Om nare kookluchtjes te voorkomen moet de kooklucht worden afgevoerd. Meestal gebeurt dit met een afzuigkap. Deze kap moet minstens 60 cm boven de kookplaat worden opgehangen. Hoe breder je fornuis, hoe breder de afzuigkap moet zijn om de nare luchtjes tijdens het koken weg te kunnen zuigen.

Soort kookplaat

Je kunt op twee manieren koken: op gas of elektrisch. Gasfornuizen zijn het meest populair, maar er wordt tegenwoordig ook steeds meer op inductiefornuizen gekookt. Inductie koken is een vorm van elektrisch koken. Andere vormen van elektrisch koken zijn klassiek elektrisch koken en keramisch koken. Dit is weliswaar goedkoper, maar een stuk minder handig en onzuinig.

Gasfornuis

Bij een gasfornuis kook je op een open vlam. Een belangrijke reden om voor een gasfornuis te kiezen is dat je de warmtetoevoer van een gaspit doorgaans heel nauwkeurig kunt regelen. Bovendien vereist koken op gas geen speciale pannen, zoals bij het koken op een inductieplaat het geval is. Verder zijn gasfornuizen meestal wat zuiniger dan elektrische fornuizen omdat er bij de opwekking van elektriciteit veel energie verloren gaat.

Werken met open vuur

Het belangrijkste nadeel van een gasfornuis is dat je werkt met open vuur, wat veiligheidsrisico’s met zich meebrengt. Veel gasfornuizen beschikken daarom over extra veiligheidsvoorzieningen, zoals een kinderbeveiliging en automatische vlamuitschakeling. Een ander nadeel van het gasfornuis is dat etensresten in kunnen branden, wat lastig schoon te maken is.

Gas-op-glas

Een nieuwe trend is dan ook gas-op-glas. De gaskookplaat is dan, net als de keramische en inductiekookplaat, voorzien van een glaskeramische ondergrond. Deze is veel eenvoudiger schoon te maken en minder gevoelig voor het inbranden van etensresten. Sommige gas-op-glasplaten zijn bovendien voorzien van een systeem waarmee de hitte van de branders wordt hergebruikt om andere kookzones te verwarmen.

Inductiefornuis

Bij een inductiefornuis werkt de kookplaat met een elektromagnetisch veld waardoor de warmte wordt opgewekt in de pan zelf. De meeste mensen kiezen voor een inductiefornuis, omdat het een stuk veiliger is dan koken op gas. Je werkt niet met open vuur, het kookoppervlak wordt niet superheet en het verwarmingsproces stopt zodra je de pan langer van het vuur af haalt. Je kunt dus nooit onbedoeld brand veroorzaken doordat je vergeten bent ‘het vuur uit te zetten’.

Warmteregeling inductiefornuis

Bij de nieuwe inductiefornuizen is de warmte steeds beter te regelen. De verhitting door het magnetische veld werkt daarnaast ook supersnel, zodat bijvoorbeeld de boter in de pan binnen no time gesmolten is. Omdat de magneet zelf geen warmtebron is, maar de combinatie van de magneet met de pan warmte veroorzaakt, wordt het kookoppervlak nooit zo heet als bij een keramische of gaskookplaat het geval is. Hierdoor kunnen etensresten niet in de kookplaat inbranden en kun je de plaat eenvoudig schoonmaken.

Nadelen inductiefornuis

Er zitten ook nadelen aan inductiefornuizen. Je hebt speciale magnetische pannen nodig die meer kosten dan regulieren pannen. Het fornuis zelf is ook vaak wat duurder. En het is verstandig om het fornuis op een aparte elektriciteitsgroep aan te sluiten.

Klassiek elektrisch fornuis

Het klassiek elektische fornuis met vier kookzones kom je niet veel meer tegen. De belangrijkste reden om deze aan te schaffen, is dat het fornuis goedkoop is. Een plaat of spiraal wordt elektrisch verwarmd en geeft zijn hitte af aan de pan. De plaat reageert traag op aanpassingen van de warmte. Dit kun je als vervelend ervaren, maar je kunt er ook je voordeel mee doen. Als je bijvoorbeeld een saus maakt, kun je de kookplaat tijdig uitzetten, en kan de saus nog enige tijd doorsudderen en warm worden gehouden. Omdat de plaat of het spiraal erg heet wordt, kunnen etensresten inbranden. Schoonmaken kan een lastig en arbeidsintensief klusje zijn, omdat de kookplaat niet geheel glad is.

Keramisch fornuis

Een keramisch fornuis werkt eigenlijk hetzelfde als een klassiek elektrisch fornuis. In plaats van de ronde zwarte elektrische platen is deze kookplaat voorzien van een dikke glasplaat waarop in lijnen de kookzones aangegeven zijn. Een gloeispiraal verwarmt de kookplaat. Een voordeel van de keramische kookplaat is het gladde oppervlak dat je gemakkelijk schoon kunt houden. Het nadeel is dat de kookplaat relatief langzaam opwarmt en dat de plaat lang heet blijft.

Opties, vermogen en aantal kookzones

Fornuizen hebben tegenwoordig steeds meer handige opties die standaard zijn ingebouwd of als losse module kunnen worden meegeleverd.

Opties kookplaat

Geïntegreerde vonkontsteking.

Met een druk op de knop steek je de vlam van het gasfornuis aan. Let op: hiervoor moet er een stopcontact in de buurt van het fornuis zitten.

Wokbrander

Een wokbrander geeft een extra grote vlam met extra vermogen, zodat de wokpan snel heel heet kan worden.

Afdekplaat

Hiermee dek je de kookplaat af als je hem niet gebruikt.

Friteuse

Met een (ingebouwde) friteuse op de kookplaat kun je eenvoudig gerechten frituren.

Fry-top

Op deze bakplaat bak je snel vlees, vis en groenten.

Panherkenning

Wanneer de pan wat langer van de kookzone af is, schakelt de kookzone zichzelf uit.

Aantal kookzones

Het aantal kookzones, ook wel kookpitten genoemd, geeft aan over hoeveel zones de kookplaat beschikt om gerechten te bereiden. De branders verschillen onderling in sterkte en in grootte waardoor de ene brander meer geschikt is voor grotere pannen dan de ander. Een fornuis met meer dan vier kookzones is meestal breder dan het standaardformaat (60cm).

Vermogen van de kookzones

Het kookvermogen van een individuele kookzone (ook wel kookpit genoemd) wordt uitgedrukt in Watt, ongeacht of het nu om een gaskookplaat of een elektrische kookplaat gaat. Hoe hoger het vermogen, hoe krachtiger het kookvermogen van de kookzone.

Een hoog vermogen is handig als je vaak grote hoeveelheden moet koken. Een grote pan soep wordt snel warm, maar ook bijvoorbeeld de hapjespan of wok kan snel heel heet worden, zodat je goed kunt roerbakken. Lage vermogens zijn handig als je kleinere hoeveelheden kookt, of als je juist gerechten lang wilt laten sudderen. De 4-pits kookplaten beschikken doorgaans over één hoogvermogen kookzone, twee normaalvermogen zones en één sudderzone. Een 5-of 6-pits kookplaat beschikt meestal over een extra functionaliteit, zoals een wokbrander met extra hoog vermogen en een brede vlam of een extra grote kookzone voor grote pannen (bij inductie- of keramische kookplaten). Bij een keramische kookplaat is het soms mogelijk de grootte van de zogenaamde stralingszone aan te passen, waarbij je gemakkelijk kunt zien wat het bereik is van de warmtebron. Wanneer de kookzones verwarmd worden, zie je deze rood opgloeien. Een veel voorkomend type stralingszone is de high-light kookzone. Deze kenmerken zich door een korte opwarmtijd en een stabiele hitte-afgifte. 

De oven

In een oven kun je allerlei gerechten bakken of braden. Denk aan een lekkere hartige taart, een zuurkoolschotel, lasagne, pizza, pasteitjes of een gebraden kip. Maar ook de heerlijkste zoetigheden zoals cupcakes, appeltaart, koekjes, cake en muffins. De meeste moderne fornuizen beschikken over een elektrische oven.

Gasoven of elektrische oven

Gasovens onttrekken minder vocht aan het gerecht dan elektrische ovens, waardoor het gerecht sappiger wordt. Daar staat tegenover dat je de hittegraad moeilijker kunt regelen en je de oven het beste door een gekwalificeerde vakman kunt laten aansluiten.

Bereidingssystemen van ovens

Omdat het ene gerecht om een andere soort hitte vraagt, dan het andere gerecht, kun je bij de meeste ovens kiezen uit verschillende bereidingssystemen. Bedenk voordat je een fornuis koopt dus goed wat je allemaal met de oven wilt kunnen doen en controleer of de oven over de juiste bereidingssystemen beschikt.

Boven- en onderwarmte (conventioneel)

Dit is de meest conventionele manier van verwarmen en werkt door het verwamen van de boven- en onderwand van de oven. Let op of je de onder- en bovenverwarming apart kunt instellen. Door bijvoorbeeld alleen de onderverwarming aan te zetten, kun je pizzabodems perfect afbakken of een vochtige quiche gelijkmatig laten garen.

Heteluchtfunctie

Door middel van een ventilator wordt er hete lucht door de oven geblazen. Hierdoor ontstaat een gelijkmatige temperatuur in de oven. Een heteluchtoven is zeer geschikt om grote stukken vlees gelijkmatig te garen. Maar ook als je graag op meerdere niveaus tegelijkertijd bakt.

Grill

Met een grillelement kun je je eten een krokant korstje geven. Dit is handig als je bijvoorbeeld een ovenschotel wilt gratineren of een kip wilt braden. Maar ook als je de kaas op je afbakbroodje lekker wilt laten smelten met een tomaatje erop.

Oven met draaispit

Ben je een liefhebber van gebraden kip? Dan is een draaispit haast een vereiste. Het draaispit wordt gecombineerd met de grill, zodat de kip gelijkmatig gaar wordt en een heerlijk krokant korstje krijgt.

Stoomoven

Met een stoomoven blijven kleur, smaak en structuur van gerechten optimaal behouden. Sommige ovens bieden de mogelijkheid om stoom te combineren met hetelucht of grill. Zo kun je kip of rosbief heerlijk bruin bakken, zonder dat het vlees uitdroogt.

Oven met magnetronfunctie

Ontdooien

De temperatuur van de oven wordt iets boven kamertemperatuur gebracht en de heteluchtventilator zorgt ervoor dat deze lucht door de hele oven circuleert.

Extra ovenfuncties en temperatuurinstelling

Sommige fornuizen beschikken over twee of meer ovens, wat handig is als je meerdere gerechten tegelijkertijd wilt klaarmaken (met verschillende bereidingssystemen).

Extra oven functies

Naast de verschillende bak- en grillmogelijkheden, zijn er nog een aantal andere functies die het bereiden van gerechten met een oven gemakkelijker maken.

Snel voorverwarmen

Brengt je oven supersnel op bereidingstemperatuur

Inwendige koeling

Zorgt ervoor dat de oven na gebruik sneller af kan koelen.

Uitneembare ovendeur

Een ovendeur verzamelt in de loop van de tijd heel wat vet. Een uitneembare ovendeur is makkelijk schoon te maken.

Ingebouwde verlichting

Met verlichting in de oven kun je goed zien of het gerecht al gaar is en niet te bruin wordt.

Zelfreinigingssysteem

Hiermee bespaar je jezelf veel poetswerk.

Tijdsinstelling

Bepaal van tevoren wanneer de oven moet starten en stoppen.

Temperatuurinstelling van ovens

Tegenwoordig zijn de meeste ovens elektrisch. De temperatuur wordt ingesteld door middel van een thermostaat. De temperatuur van een doorsnee (elektrische) oven voor huishoudelijk gebruik kan worden ingesteld tot ongeveer 260 graden Celsius.

Gasovens gebruiken meestal geen indeling in graden, maar een aantal standen om de temperatuurinstelling te regelen. Bij veel ovens komen de standen overeen met de volgende temperaturen (uitgaande van een gasoven met 8 standen):

Veiligheid fornuis

Een fornuis wordt heet, ook aan de buitenkant. Hoewel tegenwoordig de meeste ovendeuren behoorlijk warmtegeïsoleerd zijn, kan aanraking met de buitenkant behoorlijk pijn doen en soms tot verbranding leiden. Een oven met inwendige koeling is sneller afgekoeld dan een gewone oven. Zo loop je minder kans jezelf te verbranden nadat je je gerecht hebt bereid.

Beveiliging van de oven

Kleine kinderen moet je natuurlijk uit de buurt van een oven houden. Maar als je kleine kinderen hebt, overweeg dan altijd een oven met kinderbeveiliging. Deze beveiliging zorgt ervoor dat ze niet in de oven kunnen komen. Inwendige koeling is daarnaast ook een goede optie. Dit zorgt ervoor dat de oven na het gebruik heel snel weer afkoelt.

Beveiliging van de kookplaat

Veiligheid inductiekookplaat

Om het gebruik van de kookplaat veiliger te maken bieden steeds meer fabrikanten voorzieningen zoals kindersloten en panherkenning. Ook restwarmte-aanduiding komt steeds vaker voor. Zo kun je gemakkelijk zien of een kookzone nog warm is. Je kunt een timer gebruiken om ervoor te zorgen dat een kookplaat alleen op de tijdstippen gebruikt kan worden dat je zelf aanwezig bent.

Veiligheid gasfornuis

Gasfornuizen moeten uiteraard altijd volgens de voorschriften van de fabrikant worden aangesloten. Doe je dit niet dan loop je aanzienlijke risico’s. Zorg zelf in ieder geval altijd voor voldoende ventilatie, want vuur verbruikt zuurstof. Veel moderne gasfornuizen zijn voorzien van een beveiliging die voorkomt dat gas blijft ontsnappen mocht de vlam uitwaaien. Sommige modellen gebruiken een zogenaamd thermokoppel waarbij de gastoevoer automatisch wordt afgesloten als de vlam uitgaat. Andere beschikken over een volautomatische vonkontsteking, die probeert om de gedoofde vlam weer te ontsteken. Lukt dit na een aantal pogingen niet, dan wordt de gastoevoer alsnog afgesloten.

Fornuis schoonmaken

Een fornuis schoonmaken is niet altijd een pretje. Voor de oven heb je soms agressieve schoonmaakmiddelen nodig, zoals de bekende ovenschuimreinigers. Met een uitneembare ovendeur kun je veel moeite besparen. De deur is dan gemakkelijk schoon te maken en bovendien kun je de oven zelf ook eenvoudig onder handen nemen. Veel ovens zijn tegenwoordig zelfreinigend, waardoor intensief poetswerk tot een minimum wordt beperkt. Beter voor jou, maar ook voor de oven, want schuursponsjes en agressieve schoonmaakmiddelen doen de binnenkant van de oven nooit goed.

Schoonmaken van de kookplaat

De kookplaat schoonmaken is wat minder arbeidsintensief, maar ook hier zijn er aandachtspunten. Elektrische kookplaten, maar ook gas-op-glaskookplaten zijn voorzien van een plaat keramisch glas. Met speciale reinigingsmiddelen zijn deze eenvoudig schoon te maken. Omdat deze plaat bij inductie minder heet wordt, loop je met inductie minder kans op ingebrande etensresten. Traditionele gaskookplaten zijn uitgevoerd in RVS of geëmailleerd staal. Om deze schoon te maken volstaat meestal een gewone keukenreiniger. De gaspitten zelf vereisen wat meer aandacht, zeker als etensresten zijn aangekoekt. Ingebrande etensresten zijn moeilijk, of soms zelfs helemaal niet te verwijderen. Bovendien loop je kans dat je hiermee de pitten beschadigt.